Υπάρχει κάποια πατερική θέση, σχετικά με τις λεγόμενες «ανθρωπιστικές οργανώσεις» παγκόσμιου βεληνεκούς; Τι πρέπει να γνωρίζουμε, ώστε να βαδίζουμε κατά το θείο θέλημα Του.

Πρώτα θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε το τοπίο σχετικά με τον σύνδεσμο που υπάρχει μεταξύ Πίστης και «καλών έργων», την τήρηση των εντολών του Χριστού και τον τελικό σκοπό του ανθρώπου, δηλαδή να κατανοήσουμε τι σημαίνει, θεάρεστη ζωή.

Θα τοποθετηθούμε λοιπόν με τα λόγια του Αγίου Θεοφάνους του Εγκλείστου σε σχετική του επιστολή:

Ο Κύριος μας έδωσε αυτή τη σύντομη ζωή ως χρόνο και ευκαιρία προετοιμασίας για την άλλη, την ατελεύτητη. Στη διάρκεια, λοιπόν, της σύντομης επίγειας ζωής μας πρέπει να συγκεντρώσουμε «προμήθειες» για ολόκληρη την αιωνιότητα. Πώς; Με τα καλά έργα. Απ’ αυτά σχηματίζεται ένα κεφάλαιο, και ο Κύριος «θα πληρώσει τον καθένα κατά τα έργα του» (Ρωμ. 2:6).

Στην παρούσα ζωή, λοιπόν, πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για ν’ αυξήσουμε τις καταθέσεις μας σ’ αυτόν το λογαριασμό. Δεν είναι δύσκολο. Ο ίδιος ο Κύριος το βεβαιώνει, λέγοντας: «Ο ζυγός μου είναι απαλός και το φορτίο μου ελαφρό» (Ματθ. 11:30). Όλη η χριστιανική ζωή συνοψίζεται σε τούτα: Να πιστεύουμε στον Θεό, στην προσκυνητή Τριάδα, που μας σώζει με το λυτρωτικό έργο του Ιησού Χρίστου και με την αγαθότητα του Αγίου Πνεύματος, να ζούμε σύμφωνα με τις εντολές του Ευαγγελίου, παίρνοντας θεία δύναμη μέσω των ιερών Μυστηρίων της Αγίας Εκκλησίας μας, και να ελπίζουμε ότι ο Θεός, για την πίστη και την υπακοή μας σ’ Αυτόν, δεν θα μας στερήσει τα επουράνια αγαθά.

Όσο απαραίτητη είναι η πίστη για τη σωτηρία μας άλλο τόσο απαραίτητα είναι και τα καλά έργα. Το τονίζω αυτό, γιατί μερικοί διακηρύσσουν πως η πίστη είναι αρκετή, ενώ άλλοι λένε ότι φτάνει να είμαστε «καλοί άνθρωποι», να κάνουμε δηλαδή καλά έργα. Η αλήθεια είναι πως η πίστη και τα έργα έχουν ίση αξία. Η πίστη πρέπει να συνοδεύεται και να επιβεβαιώνεται από τα καλά έργα, δηλαδή από ζωή άγια, σύμφωνη με τις θείες εντολές. Εδώ, στην τήρηση των θείων εντολών, είναι που πρέπει να συγκεντρώσουμε περισσότερο την προσοχή μας. Την πίστη, βλέπεις, την αληθινή ορθόδοξη πίστη, την έχουμε. Τι μας μένει, λοιπόν; Η τήρηση των εντολών, τα καλά έργα. Γιατί «η πίστη χωρίς τα έργα είναι νεκρή» (Ίακ. 2:20). Και πρέπει να πω, ότι χρωστάμε απέραντη ευγνωμοσύνη στον Κύριο, γιατί την άξια των έργων μας την καθορίζει με κριτήριο όχι τη σπουδαιότητα ή τη μεγαλοσύνη τους, αλλά τη διάθεση πού υπάρχει μέσα μας, όταν τα επιτελούμε. Ευγνωμοσύνη Του χρωστάμε ακόμα, γιατί μας δίνει καθημερινά αναρίθμητες ευκαιρίες για την επιτέλεση καλών έργων σύμφωνα με το θέλημα Του, έτσι πού, αν προσέχουμε, μπορούμε κάθε στιγμή να Τον ευαρεστούμε.

Για να ευαρεστούμε λοιπόν το Θεό, δεν είναι ανάγκη να κάνουμε κάτι το πολύ μεγάλο, όπως κάνουν οι νεωτεριστές και τάχα προοδευτικοί. Φτάνει να κοιτάμε γύρω μας, κάθε μέρα και κάθε ώρα. Διακρίνεις σε κάτι τη σφραγίδα της θεϊκής εντολής; Κάνε το δίχως χρονοτριβή ή δισταγμό, με την πεποίθηση ότι ο ίδιος ο Θεός αυτή την ώρα ζητάει από σένα αυτό το έργο και τίποτ’ άλλο. Έτσι, με κάθε βήμα, με κάθε λέξη, με κάθε κίνηση, ακόμα και με κάθε ματιά μπορούμε να ευαρεστούμε τον θεό, να βαδίζουμε στο δρόμο του θελήματος Του, και επομένως να κατευθυνόμαστε προς τον τελικό σκοπό μας.

Οι νεωτεριστές, οι τάχα προοδευτικοί, έχουν στο νου τους σύνολη την ανθρωπότητα, όλους τους ανθρώπους στοιβαγμένους μαζί. Είναι, όμως, γεγονός ότι «η ανθρωπότητα» ή «ο λαός» δεν υπάρχει ως πρόσωπο, ένα πρόσωπο για το οποίο θα μπορούσε κάποιος να κάνει κάτι τώρα ακριβώς. Η ανθρωπότητα συγκροτείται από ξεχωριστά πρόσωπα. Κάνοντας κάτι για ένα πρόσωπο, το κάνουμε μέσα στο σύνολο των ανθρώπων. Αν ο καθένας μας έκανε ό,τι μπορούσε για οποιονδήποτε άνθρωπο έχει μπροστά στα μάτια του, αντί να ρίχνει μάταια το βλέμμα του τόσο μακριά, στο απρόσωπο σύνολο των ανθρώπων, τότε όλοι μας θα κάναμε κάθε στιγμή ό,τι χρειάζεται γι’ αυτούς πού έχουν ανάγκη, κι έτσι θα εδραιώναμε τήν ευημερία συνόλου του ανθρώπινου γένους, πού αποτελείται από πλούσιους και φτωχούς, από αδύνατους και ισχυρούς. Όσοι οραματίζονται την ευημερία όλης της ανθρωπότητας συνολικά, αδιαφορούν γι’ αυτό πού είναι μπροστά στα μάτια τους. Έτσι, όμως, δεν εκπληρώνουν το σκοπό της ζωής, γιατί ούτε τη δυνατότητα έχουν να επιτελέσουν ένα τόσο μεγάλο έργο, όπως είναι η πανανθρώπινη ευημερία, ούτε πάλι αξιοποιούν τις ευκαιρίες, που τους δίνονται, για την εκτέλεση μικρών καλών έργων.

Είναι λοιπόν προτιμότερο να ρίχνεις ταπεινά τα μάτια σου κάτω και να κοιτάς τα πόδια σου, προσέχοντας που πατάς. Αυτός είναι ο πιο σωστός δρόμος. 

επεξεργασία από το «Ο δρόμος της ζωής, γράμματα σε μια ψυχή», Οσίου Θεοφάνους του εγκλείστου, έκδ. Ι.Μ. Παρακλήτου Ωρωπού Αττικής, 2008, σελ. 76-79.