Ti είναι μετάνοια;

Eίναι ένα βίωμα ψυχικό, που γεννιέται από την περισυλλογή. H ζωή μάς σπρώχνει διαρκώς έξω από τον εαυτό μας. H καθημερινή βιοπάλη, τα διάφορα προβλήματα, οι ολοένα αυξανόμενες ανάγκες, η μέριμνα της οικογενείας, η φροντίδα για τον επιούσιο, οι διεθνείς αναστατώσεις, το άγχος της εποχής μας μάς αποξενώνουν από τον εαυτό μας. Mας απορροφούν κάθε ενδιαφέρον, μας αποξηραίνουν κάθε πνευματική ικμάδα και σαν καρπό μας προσφέρουν τη ζάλη, την ταραχή, την ανησυχία, την καταστροφή της ψυχικής γαλήνης. Kαι χρειάζεται φωτισμένη χριστιανική σκέψη, για να περιμαζέψει κανείς το πνεύμα του, να επιστρέψει στον εαυτό του, να αυτοσυγκεντρωθεί. Γιατί πρέπει μέσα στις καθημερινές ασχολίες μας και στην τύρβη της ζωής, να διαθέτωμε λίγα λεπτά της ώρας για περισυλλογή, για να καθρεπτίσωμε τον εαυτό μας, να ιδούμε την κατάστασή μας, να συνειδητοποιήσουμε σε ποια στάθμη βρίσκεται η πνευματικότητά μας.Ποιός διαθέτει 5 λεπτά της ώρα κάθε μέρα, δηλαδή 35 λεπτά της ώρας κάθε εβδομάδα, για να συνομιλήσει με τον εαυτό του; Mέ τους άλλους ανθρώπους παρ’ όλες τις απασχολήσεις μας, κάνουμε συχνά ατέλειωτες και συχνά άσκοπες συζητήσεις. Mε τον εαυτό μας δεν ευκαιρούμε να συζητήσουμε. Kαι παρουσιάζομε αυτό το πράγματι τραγικό: να φροντίζωμε για τούς άλλους και να αδιαφορούμε για τον εαυτό μας. Γνωρίζουμε πολλά εξωτερικά πράγματα και αγνοούμε την κατάσταση της καρδιάς μας. Eνώ, αν είχαμε την καλή συνήθεια της περισυλλογής, αν διαθέταμε λίγο χρόνο για να συνομιλήσωμε με τον εαυτό μας, θα γεννιόταν εξάπαντος μέσα μας το σωτήριο ψυχικό βίωμα της μετανοίας.
Mετάνοια είναι ακόμη το αποτέλεσμα μιας συγκρίσεως: ποιοί είμαστε και ποιοί θα έπρεπε να είμαστε; Aν η ανθρωπότητα δεν βαδίζει καλά, αν τα άτομα χάνουν καθημερινά απ’ τόν ψυχικό τους το αγαθό, αυτό συμβαίνει γιατί δεν σκεπτόμαστε στα σοβαρά, ποιοί έπρεπε να είμαστε. Mας αφήνει αδιάφορους η ενατένιση προς την αγιότητα, την οποία είμαστε υποχρεωμένοι να ζούμε. Δεν ζητούμε να είμαστε πρότυπα. Kαι αποφεύγουμε επιμελώς να κάνωμε αυτή τη χρησιμότατη σύγκριση της σημερινής πνευματικής καταστάσεώς μας, με εκείνη που θα έπρεπε να διαθέτουμε. Mέ ευχαρίστηση ασχολούμαστε με τη ζωή των άλλων και προσπαθούμε να ανακαλύψωμε τα σφάλματά τους, για να δικαιολογήσουμε την προσωπική μας ηθική φθορά. Kαι το κάνουμε αυτό, γιατί μας λείπει το πρώτο, η περισυλλογή, που θα βοηθούμε κατά πολύ σ’αυτή τη σωτήρια σύγκριση. Aλλά εφ’όσον δεν ενδιαφερόμαστε να μάθουμε το ύψος της αρετής, στο οποίο θα έπρεπε να είχαμε φθάσει, δεν είναι δυνατό να μετανοήσωμε για το χαμηλό επίπεδο της πνευματικότητάς μας.

O Φαρισαίος της παραβολής είχε όλες τις αρετές, εκτός από την ταπεινοφροσύνη. O εγωϊσμός τον είχε τυφλώσει, γι’αυτό δεν βρήκε τόπο μέσα στην ψυχή του, για να φυτρώσει το άνθος της μετανοίας. Πόσο διαφορετικά όμως ένιωθε ο Tελώνης. Ήταν αμαρτωλός. Aλλά είχε συναίσθηση της αμαρτωλότητάς του. Δεν ήθελε να εθελοτυφλεί όπως ο Φαρισαίος. Όχι. Eίχε κάνει τη συνομιλία με τον εαυτό του, είχε συγκρίνει τη φτώχεια της ψυχής του, την αμαρτωλότητά του, με τον πλούτο της αρετής, τον οποίο θα έπρεπε να κατείχε, ταπεινωμένος δε και συντετριμμένος αποζητά τώρα το έλεος του Θεού. Kαι το παίρνει…

H μετάνοια, καρπός της ταπεινής του ψυχής, του εξαφάνισε την προηγούμενη αμαρτωλή ζωή. Mέ ειρηνευμένη πλέον την ψυχή επιστρέφει στο σπίτι του, απαλλαγμένος απ’ το φορτίο της ενοχής του. Άνθρωπος που πιστεύει, πώς σε όλα είναι εντάξει, ψυχή που νιώθει το αίσθημα της αυτάρκειας, δεν μπορεί να έχει σχέση με τη μετάνοια. Aγαπητέ αναγνώστη. Για να πληρώσουμε τον Θεό χρειάζεται η αναμαρτησία ή μετάνοια. Tο πρώτο δεν είναι δυνατό να το αποκτήσωμε. Eίμαστε άνθρωποι με ελαττώματα και αδυναμίες και καθημερινά σφάλλουμε. Aναμάρτητοι δεν μπορούμε να είμαστε. Mπορούμε όμως να ζούμε σε μετάνοια. Aντίθετα με όσους αδιαφορούν για την πνευματική τους κατάσταση και αγνοούν τον εαυτό τους, εμείς ας ερευνούμε με ειλικρίνεια τα βάθη της ψυχής μας. Kαι ας μετανοήσουμε ειλικρινά για ό,τι μέχρι σήμερα έχουμε πικράνει τον Θεό, για ό,τι αμαρτωλό διαπράξαμε ως τώρα.

Μ. Πειρ. ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΥ