Απροϋπόθετον ή εμπροϋπόθετον της Σαρκώσεως. (Ο Λόγος του Θεού θα εσαρκούτο, αν δεν αμάρτανε ο άνθρωπος;)

Στη Θεολογία το ερώτημα είναι γνωστό ως «εμπροϋπόθετη» ή «απρουπόθετη» Σάρκωση του Λόγου: Cur Deus Homo. (Γιατί ο Θεός –έγινε- άνθρωπος;)

Η «εμπροϋπόθετη» Σάρκωση του Λόγου, σημαίνει ότι ο λόγος έγινε άνθρωπος, για ένα συγκεκριμένο σκοπό τη λύτρωση του ανθρώπινου γένους από την φθορά της αμαρτίας και τον αιώνιο πνευματικό θάνατο. Προϋπόθεση της θείας ενανθρωπήσεως, ήταν η παρουσία της αμαρτίας.

Η «απροϋπόθετη» Σάρκωση σημαίνει ότι ο Λόγος θα εσαρκούτο ασχέτως από την πτώση στην αμαρτία. Είτε δηλαδή αμάρτανε ο Αδάμ είτε όχι, ο Υιός του Θεού, θα γινόταν άνθρωπος. Για ποιο λόγο; Για συμπληρωθεί έτσι, να στεφανωθεί το έργο της Δημιουργίας, να μπει πράγματι ο άνθρωπος στο Θεό και ο Θεός στον άνθρωπο, να θεοποιηθεί η σάρκα του κόσμου στο θεανθρώπινο μυστήριο.

Ποια από τις δύο αυτές θεωρίες είναι η πιο σωστή; Η πρώτη η «εμπροϋπόθετη», κατά την κρίση μας ανταποκρίνεται περισσότερο στα δεδομένα της θείας αποκαλύψεως και τη δογματική παράδοση της Εκκλησίας. Ότι ο Χριστός έγινε άνθρωπος για να λυτρώσει τον άνθρωπο από την αμαρτία, είναι δίδαγμα μυριόλεκτο στην Αγία Γραφή. Σάρκωση, πάθος, ανάσταση είναι οι κύριες στιγμές του Λυτρωτικού έργου του Χριστού, τα οποία φυσικά θα ήταν αδιανόητα σε περίπτωση που ο άνθρωπος έμενε πιστός στο θέλημα του Θεού. Κατόπιν το ιερό Σύμβολο της Πίστεως, λέγει κατηγορηματικά: «Τον δι ημάς του ανθρώπους και δια την ημετέραν σωτηρίαν, κατελθόντα εκ των ουρανών και σαρκωθέντα εκ Πνεύματος αγίου και Μαρίας της Παρθένου και ενανθρωπήσαντα». Αλλά και στη διδασκαλία των Αγίων Πατέρων της Εκκλησίας, η εμπροϋπόθετη θεωρία της σαρκώσεως, βρίσκεται στο κέντρο της διδασκαλίας τους. Η απροϋπόθετη θεωρία κατέχει κάποια θέση στη θεολογική γραμματεία της αρχαίας Εκκλησίας (ιερός Μάξιμος ο Ομολογητής κ.α.), αντιπροσωπεύουν ένα αρκετά ενδιαφέρον ρεύμα θεολογικής σκέψεως, το οποίο και σήμερα πολλοί ορθόδοξοι θεολόγοι, (κυρίως Σλάβοι) υιοθετούν. Δεν είναι όμως το επικρατούν στοιχείο στην ορθόδοξη περί σαρκώσεως του Λόγου αντίληψη.

Η ένωση του Θεού με τον άνθρωπο και η θέωση του τελευταίου θα γινόταν σε κάθε περίπτωση, είτε λάμβανε σάρκα ο Υιός του Θεού, είτε όχι. Αυτός ήταν άλλωστε ο σκοπός της δημιουργίας του ανθρώπου, να γίνει «καθ’ομοίωσιν» Θεού. Αυτό θα συνέβαινε αν δεν αμάρτανε ο άνθρωπος οπότε η σάρκωση του Λόγου θα ήταν εκ των πραγμάτων περιττή. Βέβαια τη φύση της θεώσεως αυτής δεν μπορούμε να κατανοήσουμε, όπως την βλέπουμε να συντελείται στο θεανδρικό πρόσωπο του Κυρίου Ιησού Χριστού. Όμως θα γινόταν –υποθετικά πάντα μιλάμε- όπως θα την είχε θελήσει και προγραμματίσει ο άγιος Θεός. Μυστήριο δηλαδή μέγα!

(Ανδρέου θεοδώρου (+) , Απαντήσεις σε ερωτήματα Δογματικά. Αποστολική Διακονία, έκδοση Γ’, 2006)

Ορθόδοξες Απαντήσεις Ιούλιος 2009