Έχετε θάρρος, ΕΓΩ ΕΙΜΑΙ. Μη φοβάστε.

Σκέψεις στο Ευαγγέλιο της Κυριακής Θ’ Ματθαίου

Ο Ιησούς περπατάει πάνω στα νερά της λίμνης (Ματθ. 14,22-34) – «Έχετε θάρρος, ΕΓΩ ΕΙΜΑΙ. Μη φοβάστε», διακηρύσσει στους αιώνες 

Μιχαήλ Χούλη, Θεολόγου

«Έχετε θάρρος, ΕΓΩ ΕΙΜΑΙ. Μη φοβάστε». Ο Χριστός δίνει το αληθινό θάρρος στον άνθρωπο να ‘προχωρήσει παρακάτω’. Και τον λυτρώνει ουσιαστικά από τις παγίδες της απογοήτευσης, από το φόβο, τη θλίψη, την απελπισία, το πεπρωμένο (μοίρα, αστρομαντεία) και τις δεισιδαιμονίες.

Μετά το θαύμα της θαυματουργικής διατροφής των πεντακισχιλίων (χωρίς τις γυναίκες και τα παιδιά), ο Ιησούς έπεισε τους μαθητές του να μπουν στο πλοίο και να περάσουν, πριν απ’ αυτόν, στο απέναντι μέρος της λίμνης Γεννησαρέτ (ή θάλασσα της Τιβεριάδος, όπως ονομαζόταν επίσης), έως ότου ο ίδιος διαλύσει τα πλήθη. Αυτό το έκανε όχι μόνο για να αποφύγει πολιτικοθρησκευτικές μεσσιανικές εκδηλώσεις του πλήθους (που θα μπορούσαν να παρασύρουν και τους μαθητές Του), αλλά και γιατί ο κόσμος δεν έφευγε από κοντά Του, αφού πλάι του η ζωή τους εύρισκε νόημα (αποκτούσε θείο βάθος και προοπτική), τούς δίδασκε με «ρήματα ζωής αιωνίου» (Ιω. 6,68), έκανε πλήθος θαυμάτων και στο πρόσωπό Του αντικαθρεπτιζόταν η λαμπρότητα της «Άνω Ιερουσαλήμ» (Αποκ. 21,1-4).

Και όταν ευλόγησε το λαό και τους έστειλε στις οικίες τους, ανέβηκε στο βουνό να προσευχηθεί μόνος του. Κι όταν βράδιασε, ήταν μόνος του εκεί. Όχι μόνο δηλαδή η αποκάλυψη του Θεού συνδέεται στην Αγία Γραφή με ορεινές περιοχές όπου υπάρχει κοντινότερη σχέση με το Θεό (λ.χ. όρος Σινά και 10 εντολές, Επί του όρους ομιλία του Χριστού κοντά στην Καπερναούμ, Μεταμόρφωση του Σωτήρος στο Θαβώρ), αλλά και η προσευχή, για τον Χριστό και τους αγίους Του, είναι αδιάλειπτη και σπουδαιότερη από την αναπνοή, σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας. Ανήκει στον παραδείσιο τρόπο ζωής, στον οποίον εισάγει και ο οποίος εγκαινιάζεται δια της Θείας Λειτουργίας από την παρούσα ζωή.

Μα το πλοίο ήταν ήδη στη μέση της θάλασσας και το ταλαιπωρούσαν τα μεγάλα κύματα, γιατί ο αέρας ήταν αντίθετος. Και την ώρα της τέταρτης στρατιωτικής βάρδιας (δηλαδή 3-6 το πρωί) ήρθε κοντά τους ο Ιησούς περπατώντας πάνω στη θάλασσα. Κι όταν τον είδαν οι μαθητές να περπατάει πάνω στη θάλασσα, φοβήθηκαν, νομίζοντας ότι είναι φάντασμα κι από το φόβο τους έβαλαν τις φωνές. Ήταν πολύ προσγειωμένοι και λογικοί λοιπόν οι μαθητές του Κυρίου και, ως γνήσιοι Ισραηλίτες, δεν πείθονταν χωρίς έλεγχο σε όσα έβλεπαν και άκουγαν, όπως διαβάζει κανείς στα Ευαγγέλια. Γι’ αυτό και τα θαύματα που περιγράφουν οι τέσσερις ευαγγελιστές είναι αληθινά. Άλλωστε τα θαύματα του Χριστού προϋποθέτουν και βρίσκονται σε πλήρη συμφωνία με τη διδασκαλία Του. Η δε μοναδική στους αιώνες διδασκαλία του βρισκόταν σε πλήρη αρμονία με την τέλεια και αγία ζωή του (την οποία παραδέχονται και οι αρνητές του), στοιχεία τα οποία συνηγορούν υπέρ  του υπερφυσικού τρόπου πραγματοποιήσεως των θαυμάτων Του. Επιπλέον, εδώ πραγματοποιούνται και συγκεκριμένες προφητείες από την Παλαιά Διαθήκη (Π.Δ.), όπως εκείνη στον Ιώβ, όπου ο Θεός «περπατά στη θάλασσα όπως περπατά κανείς στο έδαφος» (8,9).

Μόλις είδε ο Ιησούς ότι ξαφνιάστηκαν και τρόμαξαν οι μαθητές, αμέσως τους μίλησε λέγοντας: «Έχετε θάρρος, ΕΓΩ ΕΙΜΑΙ. Μη φοβάστε». Ο Θεός είναι που κατεξοχήν δίνει θάρρος στον άνθρωπο να προχωρήσει παρακάτω και τον λυτρώνει από τις παγίδες της απογοήτευσης, το φόβο μπροστά στο άγνωστο, τη θλίψη, το πεπρωμένο (μοίρα, αστρομαντεία) και τις δεισιδαιμονίες. Άραγε εμείς προσφέρουμε κουράγιο και θάρρος σε συγγενείς, φίλους και γνωστούς, όπως θέλει ο Θεός, ή απογοητεύουμε με το παράδειγμά μας πολλούς; Με το «Εγώ Είμαι» ο Χριστός δηλώνει ότι μέσα απ’ Αυτόν και μόνο θα βρούμε και το δικό μας πρόσωπο, το σκοπό και το δρόμο στη ζωή. Ο Ιησούς είναι εξάλλου ο ίδιος ο Θεός, που και στην Π.Δ. αποκαλύπτεται ως άσαρκος Λόγος με το ΕΓΩ ΕΙΜΙ. Το «Μη φοβάστε» επαναλαμβάνεται και σε άλλα σημεία των ευαγγελικών διηγήσεων και φανερώνει ότι η πραγματική εμπιστοσύνη στην πρόνοια και τη δύναμη του Θεού και η αληθινή αγάπη προς αυτόν «έξω βάλει τον φόβο», αποδιώχνει κάθε φόβο από τον άνθρωπο (Α΄ Ιω. 4,18). Αλλά αποδιώχνει κάθε φόβο και από την Εκκλησία του Χριστού, εφόσον ο αρχηγός της είναι και προστάτης της και διασώστης έναντι των κινδύνων αφανισμού της.

Του απάντησε ο Πέτρος και είπε: «Κύριε, αν είσαι εσύ, επίτρεψέ μου να ‘ρθω κοντά σου πάνω στα κύματα». Κι αυτός είπε: «ΈΛΑ». Σ’ αυτή την πρόσκληση του Θεού είναι που δεν απάντησαν οι πρώτοι άνθρωποι και ξέφυγαν από τη θεωτική τους πορεία, ενώ μόνο κοντά στον Κύριο Ιησού τελειοποιείται πραγματικά ο άνθρωπος και γνωρίζει γιατί υπάρχει. Η συνάντηση μαζί Του απαντά και στο διαχρονικό δηλαδή ερώτημα περί της αιτίας της ύπαρξης του σύμπαντος και των ανθρώπων, που δεν είναι άλλη από την ανακεφαλαιοποίηση των πάντων εν τω Χριστώ και την αιώνια ευτυχία που απορρέει απ’ αυτό. Ο λόγος του Θεού είναι εξάλλου προσταγή στις φυσικές δυνάμεις να υπακούσουν. Ο Θεός δεν δεσμεύεται από κανένα φυσικό νόμο, αφού η φυσική τάξη δεν είναι τίποτε άλλο από τη διαρκή Του μέριμνα για τη λύτρωση του κόσμου. Και αφού κατέβηκε από το πλοίο ο Πέτρος περπάτησε πάνω στα κύματα, για να ‘ρθει κοντά στον Ιησού. Όταν και όσο ο άνθρωπος εμπιστεύεται το Θεό και ακολουθεί τις εντολές Του, τόσο μεγαλουργεί και θαυματουργεί, αφού, όπως βλέπουμε, δεν ήταν του Πέτρου αυτό το κατόρθωμα, αλλά του Θεανθρώπου Χριστού. Που σημαίνει, για άλλη μια φορά, πως ο άνθρωπος δεν έχει πλαστεί και εφοδιαστεί με εσωτερικές αποκρυφιστικές δυνάμεις, αλλά, ή θα συνεργάζεται με το Θεό και τη Χάρη Του, ή θα είναι υπόδουλος στον διάβολο και θα κινείται σαν μαριονέττα στα χέρια του.

Βλέποντας όμως τον άνεμο ο Πέτρος φοβήθηκε. Κι όταν άρχισε να βουλιάζει φώναξε λέγοντας: «Κύριε, σώσε με». Αμέσως ο Ιησούς, αφού άπλωσε το χέρι Του, τον έπιασε και του λέει: «Ολιγόπιστε! Γιατί δείλιασες;» Η ίδια «φοβισμένη πίστη» βλέπουμε να επαναλαμβάνεται και στο θαύμα της κατάπαυσης της μεγάλης τρικυμίας από τον Χριστό (Ματθ. 8,18-27), όπου ο φόβος των ανέτοιμων πνευματικά μαθητών και πάλι είχε μέσα τους επικρατήσει και όπου, στο τέλος, οι μαθητές γεμάτοι έκπληξη αναρωτήθηκαν: «Ποιος είναι αυτός που δαμάζει όποτε θέλει τους ανέμους και τη θάλασσα;» Την αίσθηση ολιγοπιστίας και πνευματικής αδυναμίας, που περιγράφει η παρούσα ευαγγελική διήγηση, συναντάμε ενίοτε στη ζωή ακόμη και των πιο πιστών χριστιανών. Σε πολλές περιπτώσεις η ολιγοπιστία δυστυχώς διαδέχεται την πίστη, και η ψιλή πίστη και πάλι μετασχηματίζεται σε βαθειά πίστη. Πολλές φορές νοιώθουμε ακυβέρνητοι και το έδαφος τρίζει κάτω από τα πόδια μας. Απροετοίμαστους μας βρίσκουν οι πειρασμοί και οι δοκιμασίες, είτε γιατί αποξενωνόμαστε από το Θεό είτε γιατί εωσφορικά νοιώθουμε ικανοί να ξεπεράσουμε μόνοι μας όλες τις αντιξοότητες. Κλυδωνίζεται η ζωή μας, αλλά και της Εκκλησίας εν συνόλω, από λοιμούς, λιμούς, καταποντισμούς, αιρέσεις, διωγμούς, πόνους, θανάτους κ.α. Μόνη λύση, μας αναφέρει ο ευαγγελιστής Ματθαίος, είναι η πίστη ότι ο Χριστός είναι ο πραγματικός και έμπειρος κυβερνήτης του ταλαιπωρημένου σκάφους της ζωής μας, ο οποίος μας διασώζει από το πέλαγος των θλίψεων, συμφορών, πνευματικών ναυαγίων και παθών και με σιγουριά μάς οδηγεί στο λιμάνι του τελικού προορισμού μας, που είναι η κατά χάριν ένωση μαζί Του, τόσο στην επίγεια όσο και στην αιώνια ζωή.

Ο Χριστός επομένως είναι ο σωτήρας ψυχών και σωμάτων! Δεν αφήνει το πλάσμα του να χαθεί, φτάνει η πίστη να χαρακτηρίζει τη ζωή μας. Το ΚΥΡΙΕ ΣΩΣΕ ΜΕ είναι η ευχή όλων των χριστιανών, αφού εκφράζει την ενδόμυχη θέση ότι όλα στη ζωή έχουν νόημα και βρίσκονται στα πανίσχυρα χέρια του Θεού. Ο Χριστός επεμβαίνει πάνω στην αδυναμία, την ασθένεια, το φόβο, το κακό, την αμαρτία, την απελπισία, τον θάνατο. Ενεργεί για χάρη μας απελευθερωτικά και με σκοπό να συναντηθεί μαζί μας. Με τα θαύματά του προγευόμαστε τη νέα ζωή, που εγκαινιάστηκε για μας από τον ίδιο, ο οποίος δεν παύει να είναι το θαύμα των θαυμάτων, ως Θεός και άνθρωπος συνάμα.

Και μόλις μπήκαν στο πλοίο, σταμάτησε ο άνεμος. Κι όσοι ήταν μέσα στο πλοίο, αφού πλησίασαν, τον προσκύνησαν λέγοντας: «ΑΛΗΘΙΝΑ, ΕΙΣΑΙ ΓΙΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ». Και αφού διέσχισαν τη θάλασσα, ήρθαν στην περιοχή Γεννησαρέτ, όπου και συνέχισε σε χωριά και σε πόλεις που έμπαινε να θεραπεύει πολύ μεγάλο αριθμό αρρώστων, επαληθεύοντας ότι είναι όντως Υιός του Θεού. Η διήγησή μας δηλαδή είναι καθαρά Χριστολογική. Απαντά στο ερώτημα «Τι είναι ο Χριστός». Καταδεικνύει τον Ιησού ως παντοδύναμο Κύριο. Μόνο αυτός που δημιούργησε το σύμπαν έχει την εξουσία να επεμβαίνει στους φυσικούς νόμους, να τους μεταβάλει ή να τους προεκτείνει. Άρα, ο Χριστός που θεράπευσε τυφλούς, κωφάλαλους, παράλυτους, επιληπτικούς, λεπρούς, δαιμονισμένους, ηρέμησε φουρτουνιασμένες θάλασσες, χιλιοπολλαπλασίασε ψάρια και ψωμιά και ανέστησε νεκρούς ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΑ Ο ΙΔΙΟΣ Ο ΘΕΟΣ ΕΠΙ ΤΗΣ ΓΗΣ.

Τα θαύματα θα αποτελούσαν μια καθημερινότητα στη ζωή των ανθρώπων, αν οι πρωτόπλαστοι δεν αδυνατούσαν να παραμείνουν ενωμένοι με το Άγιο Πνεύμα. Ο Χριστός με την υποταγή των στοιχείων της φύσεως στην εξουσία του, δείχνει όχι μόνο το ακατάβλητο της δύναμής του, αλλά και την μεταμόρφωση των αγίων του σε πολίτες του νέου κόσμου της βασιλείας Του (ηγεμονική θέση που χάθηκε με το προπατορικό αμάρτημα). Στη βασιλεία Του το θαύμα θα είναι υγιής τρόπος ζωής των πολιτών της, στην οποία όμως οι ανακαινισμένοι άνθρωποι θα σέβονται και θα υποτάσσουν τη φύση και τις δυνάμεις της στους σκοπούς της αρχικής δημιουργίας. Ο Χριστός κατασίγασε άγριες θάλασσες, κατεύθυνε τα ψάρια στα δίχτυα των μαθητών Του και περπάτησε στα κύματα. Όπως και πιστοί χριστιανοί και άγιοι άνθρωποι, με τη δύναμη Εκείνου, μετακινήθηκαν θαυματουργικά, επιβλήθηκαν επί της φύσεως, παρέμειναν ανεπηρέαστοι από δηλητήρια και δάγκωμα εχιδνών, σώθηκαν από ναυάγια, τέλεσαν ασυνήθιστα σημεία με τη Χάρη Του. Όχι μόνο είναι επομένως ο Κύριος αρχηγός της ζωής (θαύμα του χορτασμού των πεντακισχιλίων), αλλά και νικητής του χάους, του θανάτου και των φαντασμάτων (φαντασιώσεων, αμφιβολιών, ιδεολογικών παρεκκλίσεων), που παράλληλα συμβολίζονται με το πυκνό σκοτάδι, την τρικυμισμένη θάλασσα και τον ισχυρό άνεμο της παρούσας ευαγγελικής διήγησης.

Μέσα στο «πηχτό σκοτάδι» (αδιέξοδα) της «αιγυπτιώδους» καθημερινής δουλείας (αποπροσανατολισμός, βίωση του κακού και των παθών, παρουσία του πόνου και του θανάτου) δεν πρέπει να διαφεύγει σε κανέναν ότι Ο ΘΕΟΣ ΕΙΝΑΙ Η ΕΞΟΔΟΣ ΜΑΣ από την αποτυχία, την απελπισία, τον φόβο και τη υλιστική σκλαβιά. Όπως στην Αίγυπτο ο Θεός, μετά τα χρόνια της δυστυχίας, ελευθέρωσε το λαό του και τους οδήγησε στη γη της Επαγγελίας, έτσι και σε κάθε επικίνδυνη περιπέτειά μας μέσα στη θάλασσα των θλίψεων, ηχεί σ’ όλη την ιστορία, και στην καρδιά και το νου των πιστών, η παρήγορη και σώζουσα φωνή του Χριστού: «ΜΗ ΦΟΒΑΣΤΕ, ΕΓΩ ΕΙΜΑΙ ΜΑΖΙ ΣΑΣ», όπως άλλοτε διαβεβαίωσε μέσα από τη φλεγόμενη και μη καιόμενη βάτο το Μωυσή: «Είμαι και θα είμαι αυτός που είμαι», δηλαδή ο αιώνιος, αναλλοίωτος και μόνος υπάρχων Θεός, που επεμβαίνει για να παρηγορήσει, οδηγήσει και σώσει τα αγαπημένα Του πλάσματα, τους ανθρώπους.

Άλλωστε, ο ίδιος ο Χριστός διαβεβαιώνει τους πιστούς όλων των αιώνων: «Αυτά σας τα είπα για να έχετε, ενωμένοι μαζί μου, την ειρήνη. Στον κόσμο θα έχετε θλίψη (και θα υποφέρετε). Να έχετε όμως θάρρος, γιατί εγώ έχω νικήσει τον κόσμο» (Ιω. 16,33).

ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ:

• ΕΙΣ ΕΠΙΓΝΩΣΙΝ ΘΕΟΥ, Μητροπολ. Φθιώτιδος Νικολάου, εκδ. Αποστ. Διακονίας, Αθ. 1999
• ΕΚΕΙΝΟΣ, Ο ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ, επισκόπου Αχελώου Ευθυμίου, εκδ. Γρηγόρη, Αθ. 1998
• ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΩΝ ΤΕΣΣΑΡΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΩΝ, Βαρθολομαίου Γεωργιάδου, επισκόπου Κορίνθου, εκδ. Δημιουργία, Αθ. 1992
• Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΩΝ ΘΑΥΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΛΕΙΨΑΝΩΝ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ, Μιχαήλ Χούλη, εκδ. Πανελληνίου Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου, Οκτ. 2006
• ΚΗΡΥΓΜΑ ΚΑΙ ΘΕΟΛΟΓΙΑ Α΄, Γ. Πατρώνου, εκδ. Απ. Διακονίας, Αθ. 2003
• ΚΥΡΙΑΚΟΔΡΟΜΙΟ, εκδ. Άρτου Ζωής, Αθ. 2011
• ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΥΠΑΡΞΗ, Κων/νου Γρηγοριάδη, τ. Α΄, εκδ. Η Μεταμόρφωσις του Σωτήρος, Αθ. 2001
• ΤΟ ΚΑΤΑ ΜΑΡΚΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ, Ιω. Καραβιδόπουλου, εκδ. Πουρναρά, Θεσσαλ. 1988