Οι δαιμονόπληκτοι Γαδαρηνοί και η αγέλη των χοίρων

Ο Ιησούς θεραπεύει τους δαιμονόπληκτους Γαδαρηνούς (Ματθ. 8,28-9,1) και ψυχοσωματικά ελευθερώνει τους ανθρώπους
Μιχαήλ Χούλη, Θεολόγου

Μετά το γαλήνεμα του ανέμου και της θάλασσας, που με θαύμα πραγματοποίησε ο Ιησούς, έφτασε με πλοιάριο στην απέναντι ανατολική όχθη της λίμνης Γεννησαρέτ, στην χώρα των Γεργεσηνών [ή ‘Γαδαρηνών’ ή ‘Γερασηνών’ σε ορισμένα χειρόγραφα: παραλιακής κωμόπολης στη χώρα των Γαδαρηνών]. Εκεί τον προϋπάντησαν δύο δαιμονισμένοι, οι οποίοι έβγαιναν από τα μνήματα, πολύ επικίνδυνοι, ώστε κανείς δεν ήταν δυνατόν να περάσει από το δρόμο εκείνον. Και φώναζαν: «Τι έχεις μαζί μας Ιησού, Υιέ του Θεού;» (ήτοι: Άβυσσος υπάρχει ανάμεσά μας). «Ήρθες εδώ για να μας βασανίσεις πριν την ώρα μας;» (δηλαδή πριν από την Τελική Κρίση, κατά την οποία γνωρίζουμε ότι θα καταλυθεί η δύναμή μας και θα τιμωρηθούμε;) Μακριά απ’ αυτούς ήταν μια μεγάλη αγέλη από χοίρους, που έβοσκαν. Και οι δαίμονες τον παρακαλούσαν και έλεγαν: «Αν μας διώξεις, άφησέ μας να πάμε στην αγέλη των χοίρων». Και ο Χριστός τούς είπε: «Πηγαίνετε». Αυτοί τότε βγήκαν και πήγαν στην αγέλη των χοίρων. Και ολόκληρη η αγέλη κατακρημνίστηκε στην θάλασσα και χάθηκε στα νερά. Οι δε βοσκοί έφυγαν, και όταν ήρθαν στην πόλη, τούς τα είπαν όλα για τους δαιμονισμένους. Και όλη η πόλη βγήκε σε συνάντηση του Ιησού και, όταν τον είδαν, τον παρακάλεσαν να φύγει από τα σύνορά τους.
Ο Διάβολος στην Αγία Γραφή παρουσιάζεται, ήδη από την πτώση των πρωτοπλάστων, να έχει εισχωρήσει στην ανθρώπινη ιστορία και να προσπαθεί  να καταστρέψει με νύχια και με δόντια τον άνθρωπο, «ως λιοντάρι που βρυχάται» (Α΄ Πέτρου 5,8). Όπως ακριβώς ένα ανοικτό τραύμα χωρίς φροντίδα και αντιβίωση μολύνεται, έτσι και οι άνθρωποι άφησαν εκτεθειμένο το νου και την καρδιά τους στην επιρροή του κακού, με αποτέλεσμα να υποκύψουν στις παγίδες του κατεξοχήν αντιχρίστου όντος. Η συγκεκριμένη περικοπή αποδεικνύει ότι οι δαίμονες έχουν μάλιστα και προσωπική συνείδηση και θέληση και δεν είναι απλά μια διανοητική κατασκευή που σημαίνει κάτι το κακό. Ο “διάβολος” λέγεται έτσι επειδή συκοφαντεί και διαβάλλει τις πράξεις των ανθρώπων ενώπιον του Θεού και με τη λέξη “σατάν” υπονοείται στα εβραϊκά αυτός που εναντιώνεται και αντιστέκεται στα σχέδια του Θεού, ο αντίδικος και ο αντίπαλος.
Στα Ευαγγέλια βλέπουμε ότι σε πολλές περιπτώσεις θεράπευσε ο Ιησούς ανθρώπους από δαιμονοληπτικές καταστάσεις, διέτασσε τα δαιμόνια και απομακρύνονταν, ενώ έκανε και ένα σωρό άλλες θεραπείες διαφορετικής παθολογίας. Επομένως όχι μόνο ο Ιησούς, αλλά και οι Ιουδαίοι της εποχής Του -που ήσαν και είναι πανέξυπνοι άνθρωποι, διακριθέντες, μέχρι σήμερα, σε όλους τους τομείς του πολιτισμού- δεν βρίσκονταν σε σύγχυση, δεν ήσαν θρησκόληπτοι και δεισιδαίμονες, αλλά διέκριναν την έννοια της αμαρτίας και ασθενείας από το δαιμονισμό. Πιο αναλυτικά, τα δαιμόνια που συναντάμε στα Ευαγγέλια συζητάνε με το Χριστό, εκδιώκονται και εξέρχονται από τους ανθρώπους, ομολογούν τον Χριστό ως Θεό, μάλιστα δε «πιστεύουν και φρίττουν», σύμφωνα με τον απόστολο Ιάκωβο, αλλά δεν ποιούν καρπούς μετανοίας διότι δέθηκαν σταθερά στο κακό (Ιακ. 1,19). Σε άλλα σημεία της Γραφής πλησιάζουν και προσκυνούν τον Ιησού ή αναγνωρίζουν ότι έχει εξουσία πάνω τους και παρακαλάνε για την αποτροπή της τιμωρίας τους. Αυτά όλα είναι προσωπικοί τρόποι αντίδρασης, που δεν μπορούν να αποδοθούν σε συνηθισμένες μορφές ψυχασθένειας. Σε πολλές περιπτώσεις οι δαιμονισμένοι αποκαλύπτουν διάφορες κρυφές πράξεις άλλων, τα ονόματα τρίτων και τις ιδιότητές τους κ.α., γεγονότα που δεν ερμηνεύονται δια της κοινής λογικής, ή μόνο ψυχιατρικά και βιολογικά. Κατά την σύμφωνη γνώμη των αγίων και των Πατέρων της Εκκλησίας, η χειρότερη μορφή κατοχής είναι εκείνη του διαβόλου πάνω στον άνθρωπο, που βέβαια έχει διαβαθμίσεις και απαντάται και με διαφορετικές μορφές, όπως είναι οι περιπτώσεις υπερηφάνειας, ασέβειας, κακίας, υποδούλωσης στα πάθη, αίρεσης, απιστίας, ειδωλολατρίας, και ούτω καθεξής.  
Οι δαιμονισμένοι είχαν καταντήσει κακοποιοί και επικίνδυνοι, μισούσαν τους ανθρώπους, τους θεωρούσαν εχθρούς τους, και κρύβονταν στα μνήματα. Ο σατανάς μισεί πράγματι τον άνθρωπο και θέλει το κακό του, τον εξευτελισμό του και το θάνατό του. Είναι ο χειρότερος τύραννος σε όσους του επιτρέπουν –με την ασεβή ζωή τους και τη φθαρμένη φαντασία τους- να τους εξουσιάζει. Αντίθετα, ο απόστολος Παύλος παρουσιάζει την εσωτερική ειρήνη και την προσωπική χαρά του πιστού, όταν λέγει: «Δεν ζω πλέον εγώ, αλλά ζει μέσα μου ο Χριστός» (Γαλ. 2,20). Για το φθοροποιό έργο του διαβόλου πολλές πληροφορίες αντλούμε από τη διδασκαλία των αποστόλων Πέτρου και Παύλου, από τη ζωή διαφόρων ασκητών και αγίων, του Μεγάλου Αντωνίου στην έρημο, το βιβλίο ‘Κλίμαξ’ του Ιωάννου του Σιναΐτου, τα έργα και τη διδασκαλία γενικά των Πατέρων της Εκκλησίας, του αγίου Γρηγορίου του Διαλόγου, του οσίου Εφραίμ του Σύρου, του αρχιεπισκόπου Μακαρίου Μόσχας, του Ιγνατίου Μπριαντσιανίνωφ, από τα βιβλία του αγίου Νικοδήμου και πολλών άλλων φωτισμένων εκκλησιαστικών συγγραφέων.
Ο δαιμονόπληκτος άνθρωπος χάνει την αυτοκυριαρχία του και γίνεται υποτελής στα ανεξέλεγκτα πάθη του, στους πονηρούς και καταστροφικούς λογισμούς του, στις επικίνδυνες μανίες του, ενώ  χάνει και την υγιή κοινωνικότητά του. Οδηγείται μακριά από την χαριτωμένη και συναδελφωμένη κοινωνία των πιστών εν τη Εκκλησία, ανακαλύπτει εχθρούς εκεί που δεν υπάρχουν, περιχαρακώνεται στο εγώ του, αμύνεται σε δήθεν επιθέσεις των συνανθρώπων του. Χάνει την ελευθερία του και αγνοεί τη διαφορά μεταξύ καλού και κακού. Οδηγείται σε πνευματικό γκρεμό ή στην αυτοκτονία, ακολουθώντας τις εντολές μιας διασαλεμένης φαντασίας. Απ’ όλα αυτά μπορεί να λυτρώσει τους ανθρώπους ο Χριστός, όταν μετανοούν, ζητούν τη μυστηριακή χάρη και δωρεά του Χριστού, προσεύχονται και κοινωνούν τα Άχραντα μυστήρια με ταπείνωση (οι παθόντες ή οι συγγενείς τους, με πίστη και νηστεία).

Σπουδαίο παράδειγμα επιστροφής στον Χριστό υπήρξε η μετάνοια του αγίου Κυπριανού, ο οποίος όταν διαπίστωσε κάποτε την αλήθεια και δύναμη του Κυρίου, κατέστρεψε τα μαγικά βιβλία και είδη και αξιώθηκε από το Θεό να φτάσει και στον ανώτερο βαθμό ιεροσύνης, στην αγιότητα και τη Χάρη Του. Άλλο παράδειγμα μετάνοιας και επιστροφής στην Εκκλησία υπήρξε στη Σύρο πριν αρκετά χρόνια η περίπτωση τηλεκινητικού διαμέσου (μέντιουμ), του οποίου την μετέπειτα χριστιανική ζωή θα ‘ζήλευαν’ και οι μεγαλύτεροι σύγχρονοι ασκητές.

Ο Χριστός λοιπόν σώζει, φτάνει ο άνθρωπος να ‘παλεύει με τα κύματα’, να αγωνίζεται και ο ίδιος κατά των παθών, να ταπεινώνεται, να μετανοεί καθημερινώς, να επικαλείται με θέρμη ψυχής το παντοδύναμο όνομα του Ιησού Χριστού.
Προσβαλλόμενοι και μαστιγωμένοι από τις θείες και άκτιστες ακτίνες του Θεανθρώπου, οι δαίμονες φρίττουν, φοβούνται πολύ και διαβλέπουν την επερχόμενη –αρχής γενομένης από τα χρόνια της Επιφανείας του Μεσσία Χριστού- τιμωρία τους. Γι’ αυτό και με κραυγή μεγάλη αποκάλυψαν -και αποκαλύπτουν ακόμη και στην εποχή μας- όχι μόνο ότι ο Ιησούς είναι ο Κύριος, αλλά και πως δεν υπάρχει τίποτα το κοινό μεταξύ του Υιού του Θεού και του κόσμου της αποστασίας των διαβόλων. Οι αλήθειες αυτές που αποκάλυψαν οι επηρεασθέντες υπό πνευμάτων ακαθάρτων –και που αποτελούν διαχρονική εμπειρία της Εκκλησίας- είναι μια ακόμη απόδειξη πως η κατάστασή τους δεν οφειλόταν σε φρενοβλάβεια, αλλά πως ό,τι έπασχαν ήταν πέρα από τη δική τους θέληση και τις προσωπικές τους δυνάμεις.
Η αγέλη των χοίρων, που έβοσκαν πιο μακριά, ήσαν ακάθαρτα ζώα για τους Ιουδαίους -αλλά και για τους Αιγύπτιους και Άραβες- και μόνο οι εθνικοί τούς χρησιμοποιούσαν για τροφή. Ήτο αμαρτωλή πάντως ενασχόληση για εκείνους από τους Ιουδαίους που τους εξέτρεφαν. Τα δαιμόνια κατάλαβαν σύντομα ότι επρόκειτο να αλλάξουν διαμονή. Γι’ αυτό και παρακάλεσαν τον Χριστό να τους αφήσει τουλάχιστον να υπάγουν στους χοίρους, και όχι στην κόλαση -όπου μονίμως βασανίζονται- για να μην φύγουν από τον τόπο εκείνο, αλλά να συνεχίσουν με διάφορους τρόπους το φθοροποιό τους έργο. Η “παράκληση” αυτή των δαιμονίων σημαίνει ότι η ζωή όλων είναι στα χέρια του Θεού. Ούτε τα ζώα δεν μπορεί να επηρεάσει ο σατανάς, αν δεν το θελήσει ο Θεός. Ο οποίος ζυγιάζει πάντα το συμφέρον κάθε ανθρώπου και ενεργεί για τη σωτηρία του.
Στα Ευαγγέλια παρουσιάζεται ο Ιησούς να χρησιμοποιεί δύο θαυμαστές ενέργειές Του φαινομενικά κατά της φύσεως, ήτοι όταν εξήρανε την άκαρπη συκιά και όταν επέτρεψε την καταφυγή των δαιμονίων στους χοίρους, οπότε και γκρεμισθέντες πνίγηκαν μέσα στα νερά. Πέρα όμως από ανώριμους συναισθηματισμούς, αναγνωρίζουμε ότι και αυτά ακόμη τα θαύματα δεν έγιναν χωρίς λόγο, αλλά για να υποδεικνύουν, σε όλες τις γενιές: (α) πόσο ξερός θα μείνει από θεία Χάρη ο άνθρωπος αν δεν ενωθεί με την αγάπη του Θεού, και (β) ποίας μεγάλης έκτασης ζημία επιζητεί να καταφέρει εναντίον των ανθρώπων το είδος του διαβόλου. Άλλωστε, και στην τελευταία περίπτωσή μας, το προκύψαν όφελος υπήρξε πολύ μεγαλύτερο: Οι τρωθέντες άνθρωποι σώθηκαν, τα απαγορευμένα ζώα χάθηκαν, η πόλη ελευθερώθηκε από τη μεταφυσική αυτή πληγή, το πνευματικό μάθημα δόθηκε στους Γεργεσηνούς που ήσαν και αυτοί φταίχτες, ο Χριστός αποδείχτηκε Σωτήρας και Κύριος.
Οι κάτοικοι της πόλης, όταν ήρθαν και διαπίστωσαν τα γενόμενα, αντί να αγκαλιάσουν τον Ιησού και να μετανοήσουν, του ζήτησαν να φύγει μακριά τους. Ήσαν απ’ ότι φαίνεται άπιστοι και πνευματικά αναίσθητοι –η ίδια αρνητική προσέγγιση παρατηρείται και σε πολλούς ανθρώπους της εποχής μας, στη σχέση τους με την Αποκάλυψη του Θεού. Ο φόβος από τα θαύμα ενήργησε αντιστρόφως, κι αυτό γιατί δεν ήσαν άνθρωποι του Θεού και η ζωή τους ήταν πωρωμένη στην κακία. Το γεγονός αυτό της εκδίωξης του Ιησού από τα μέρη εκείνα, συνηγορεί επιπλέον υπέρ της αληθείας της ευαγγελικής διήγησης, εφόσον, αν ήταν φανταστικό, θα παρουσίαζε τον Ιησού να θαυμάζεται και να προσκυνείται από τους κατοίκους των Γεργερηνών, όπως πράγματι έγινε στα μέρη της Γαλιλαίας και Ιουδαίας. Εκεί αντιμετωπιζόταν ο Χριστός ως μεγάλος προφήτης, θαυματοποιός και απεσταλμένος του Θεού, και όχι σαν μάγος και επικίνδυνος, όπως στις περιοχές των Γαδαρηνών. Η απιστία είναι βαρύτατη αμαρτία, διότι έτσι απομακρύνεται ο άνθρωπος από το Θεό και αρνείται τη Χάρη Του, τη βοήθεια, τη δύναμη και την προστασία Του. Αρνείται ο άπιστος τον Δημιουργό του, δεν τείνει προς Αυτόν χείρα συμφιλίωσης, δεν θέλει τον Χριστό και την αλήθειά Του στη ζωή του. Αυτό στην ουσία είναι διαστροφή, αφού δεν επιζητεί κανείς τον όντως Όντα, την προσωπική Αλήθεια της ιστορίας και την άνωθεν αγάπη, που είναι ο σκοπός της κτίσεως όλων. Με τη στάση αυτή λατρεύει ο άπιστος το εγώ του, κλείνεται στο ψέμα μιας πνευματικά ανώριμης ύπαρξης, προσπαθεί να αυτοερμηνευθεί, και ούτε να σχετιστεί σωστά δεν γνωρίζει, αλλά ούτε και το μπορεί.
Και σήμερα, όπως και τότε, ο εωσφόρος έχει τους συνεργάτες του στις κοινωνίες των ανθρώπων, που επιδίδονται σε μαγείες, πνευματισμό, δολοφονίες, ληστείες, τρομοκρατικά χτυπήματα, ανηθικότητα, πολέμους, εμπόριο ναρκωτικών και άλλα πολλά. Στη χώρα μας δρουν και αποπροσανατολίζουν πολλούς ανυποψίαστους συνανθρώπους μας, είτε ατομικά είτε με μορφή εταιρειών, ένας μεγάλος αριθμός από μάγους, μέντιουμ και οραματίστριες, που φθείρουν ψυχές. Δυστυχώς το πονηρό πνεύμα καμουφλάρεται και παρουσιάζει τα κατορθώματά του στη σύγχρονη εποχή μας με επιστημονικοφανές προσωπείο και ως εξωτερίκευση των εσωτερικών δυνάμεων, που υποτίθεται πως σε αδράνεια υπάρχουν μέσα μας. Στο ίδιο πνεύμα βαδίζει και η αποκρυφιστική Νέα Εποχή, που προσπαθεί να πείσει τους ανθρώπους, και βεβαίως πλανεμένα διδάσκει, ότι όλοι είμαστε θεοί επί της γης και πως τα θαύματα και η αλλαγή στη ζωή μας είναι κατορθωτά με την επίκληση συνειδητών ενεργειακών δυνάμεων, στις οποίες δίνουν ονομασίες, όπως: “μεγάλοι παλιοί”, “οντότητες”, “άγγελοι”, “δύναμη ρέϊκι” κ.λπ. Όλα αυτά είναι καμουφλαρισμένη διδασκαλία της σύγχρονης μαγείας. Ο απόστολος Παύλος μάλιστα αποκαλύπτει (αλλά και ο Μέγας Αθανάσιος αναφέρει ότι συνέβαινε στη ζωή του Μεγάλου Αντωνίου) ότι τα δαιμόνια εμφανίζονται και ως άγγελοι φωτός για να παραπλανήσουν αρκετούς (Β΄ Κορ. 11,14). Η λαϊκή παροιμία «ό,τι λάμπει δεν είναι χρυσός» έχει το ίδιο ακριβώς νόημα στις κοσμικές υποθέσεις.
Ο Χριστός είναι ο ελευθερωτής ψυχών και σωμάτων. Η σύγκρουση με το πονηρό πνεύμα έληξε, με νικητή τον αναστάντα Θεάνθρωπο. Ο Ιησούς στους μαθητές Του είπε: «Έχω δει το σατανά να πέφτει από τον ουρανό σαν αστραπή» (Λουκ. 10, 18). Άλλωστε ήλθε «ίνα λύση τα έργα του διαβόλου» (Α’ Ιω. 3,8) και η ανθρώπινη φύση λυτρώθηκε, με αρχή της σωτηρίας την ενσάρκωσή  Του. Για την καταξίωση όμως του ανθρωπίνου προσώπου απαιτείται καθημερινός αγώνας. Στον νέο κόσμο του Θεού, που συντελείται καθ’ οδόν και προς το μέλλον, θα υποχωρήσει κάθε μορφή του κακού. Η Εκκλησία είναι το σώμα του Κυρίου «παρατεινόμενο στους αιώνες». Είναι το ψυχοσωματικό ουράνιο Πανδοχείο, ιατρείο ψυχών και σωμάτων, κατά την πατερική ερμηνεία της παραβολής του Καλού Σαμαρείτη. Εκεί μόνο βρίσκει αληθινή και αιώνια ανάπαυση ο άνθρωπος, διώκεται το κακό και γαληνεύει η ψυχή, αφού επικοινωνεί όχι μόνο αγαπητικά και αδελφικά με τους συνανθρώπους του, αλλά και μέσω των εκκλησιαστικών μυστηρίων με τους αγίους και τους αγγέλους του Θεού.
Οι άνθρωποι που βαθειά πιστεύουν στο Θεό, έχουν χρέος να μην εφησυχάζουν και δεν παραμένουν αδρανείς, παρά γίνονται απόστολοι αγάπης, όπως οι θεραπευθέντες πρώην δαιμονόπληκτοι του Ευαγγελίου. Πράγματι, στην διήγηση του Λουκά, ο Ιησούς προτρέπει τον ιαθέντα νέο ως εξής: «Γύρισε στο σπίτι σου και διηγήσου όσα έκανε σ’ εσένα ο Θεός». Εκείνος τότε «έφυγε διαλαλώντας σ’ όλη την πόλη όσα (καλά) έκανε σ’ αυτόν ο Ιησούς» (βλ. Λουκ. 8,38-39). Αυτό οφείλουμε να πράττουμε και εμείς διακριτικά, όποτε μας δίδεται η κατάλληλη ευκαιρία, με λόγια και με έργα, για να είμαστε πραγματικά μαθητές Του.

ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ:
Η ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ, Αποστολικής Διακονίας, 2009
ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΕΙΣ ΤΟ ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ, Π. Ν. Τρεμπέλα, εκδ. Ο ΣΩΤΗΡ, Αθ. 1989
ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΩΝ ΤΕΣΣΑΡΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΩΝ, Βαρθολομαίου Γεωργιάδου, επισκόπου Κορίνθου, εκδ. ‘Δημιουργία’, Αθ. 1992
ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΥΠΑΡΞΗ, Κων/νου Γρηγοριάδη, τ. Α΄, έκδ. β΄, έκδ. “Η Μεταμόρφωσις του Σωτήρος”, Αθ. 2001
ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ, Σταύρου Φωτίου, εκδ. Γρηγόρη, Αθ. 2000
Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΑΙ Ο ΚΑΙΝΟΥΡΙΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ, Νικολάου Νευράκη, Αθ. 1989

Εικόνα από: www.saint.gr
Ο άγιος Κυπριανός υπήρξε φιλόσοφος, ρήτορας και μεγάλος μάγος στην Καρχηδόνα και Αντιόχεια του 3ου αιώνα, ο οποίος αφού μετανόησε και έζησε αληθινή χριστιανική ζωή, αξιώθηκε με τη Χάρη του Θεού να γίνει σπουδαίος θεολόγος και συγγραφέας, επίσκοπος Καρχηδόνας, μάρτυρας και άγιος της Εκκλησίας

πηγή: προσωπικό email

τονισμοί, επιμέλεια: Ορθόδοξες Απαντήσεις, Ιούλιος 2015