Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος για την οικογένεια, τις κοινωνικές σχέσεις, την δικαιοσυνη, την αγωγή

Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος:
Ο σπουδαίος ιεράρχης, ο απαράμιλλος ρήτορας, ο άξιος υπηρέτης των αναγκεμένων
Μιχαήλ Χούλη, Θεολόγου

Γεννήθηκε (γύρω στο 350), έζησε και έδρασε στην Αντιόχεια της Συρίας.
Η συνετής και ευλαβής Ανθούσα, η μητέρα του, ανέλαβε επιτυχώς με τη Χάρη του Θεού την ανατροφή του.
Έγινε ο κορυφαίος και σοφότερος του αιώνα του, αλλά και μεγάλη προσωπικότητα για όλες τις εποχές.
Ασκήθηκε για 6 χρόνια σε μοναστήρι της Αντιόχειας και έτσι ανδρώθηκε πνευματικά για να επιδοθεί στη συνέχεια στην μοναδική διακονία Θεού και ανθρώπων.
Διάκονος χειροτονήθηκε το 381 μ.Χ. και υπηρέτησε πολύ άξια την ιεροσύνη, καθοδήγηση ψυχών και τον ιερό άμβωνα για 25 συνολικά χρόνια.
Ερμήνευσε άριστα την Αγία Γραφή, σώζονται 1.000 περίπου ομιλίες του και τα έργα του φτάνουν τους 42 τόμους στη σειρά «Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας, Πατερικές Εκδόσεις Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς».
7.000 αναγκεμένους ανθρώπους συντηρούσε στην Κωνσταντινούπολη, σε εποχές ανύπαρκτης κρατικής κοινωνικής πρόνοιας.
Ως αρχιεπίσκοπος εργάστηκε για την εξυγίανση Εκκλησίας και κοινωνίας, προκάλεσε με την αληθή και υπεύθυνη στάση του το μίσος θρησκευτικών και πολιτικών ηγετών, καθαιρέθηκε με τις παράνομες ενέργειες των εχθρών του, αλλά εφρουρείτο παραδειγματικά στη συνέχεια από τον πιστό λαό, για να μην του συμβεί κάτι κακό.
Αποκαταστάθηκε με ευρεία σύνοδο στα καθήκοντά του, αλλά εξορίστηκε σε λίγο καιρό στα βάθη της Μ. Ασίας, αφού προηγήθηκαν συλλήψεις, φυλακίσεις και φόνοι φίλων και υποστηρικτών του.
Με νεότερο διάταγμα ορίστηκε να εξοριστεί μακρύτερα (3η εξορία) και από πολύ δύσκολες διαδρομές τον οδήγησαν μέχρι τα Κόμανα του Πόντου. Καθ’ οδόν, και κάτω από πολύ πιεστικές συνθήκες υγείας και ταλαιπωρίας, έγραψε πολλές σημαντικές επιστολές σε διάφορα πρόσωπα. Εμψυχωτής του ο ίδιος ο Κύριος. Αποκάλυψε κάποτε γι’ αυτό: «Δεν υπάρχει πιο ευτυχισμένη κατάσταση για έναν άνθρωπο, από το να έχει ένοικο στην ψυχή του τον Χριστό» (Migne 49,42).
Στον ναό του αγίου Βασιλίσκου, έξω από τα Κόμανα, άκουσε νύχτα τη φωνή του αγίου να του λέει «Έχε θάρρος αδελφέ μου, γιατί αύριο θα είμαστε μαζί».
Την άλλη μέρα κοινώνησε και παρέδωσε το πνεύμα στον αγαπημένο του Χριστό, αφού προσευχήθηκε με τα λόγια: «Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν» (για όλες τις δωρεές Του δοξασμένος να είναι ο Θεός).
ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ:

ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ:
Προς τον άντρα: «και αν χίλιες φορές αμαρτήσει εναντίον σου η γυναίκα σου, όλα να τα ξεχάσεις και να τα συγχωρήσεις. Ακόμη και δύστροπη αν είναι, διόρθωσέ την με την επιείκεια και την πραότητα» (P.G. 51, 228).
«Δεν ήρθε προς εσένα η γυναίκα για να υβρίζεται και να υποφέρει, διότι την έλαβες για να κινηθείτε μαζί προς την τελειότητα και την λύτρωση, ως κοινωνόν του βίου και ελεύθερη και ομότιμη» (P.G. 54, 589).
Η κατ’ οίκον Εκκλησία, η οικογένεια, είναι πολύ σημαντικός θεσμός: «Εκεί που ο άντρας και η γυναίκα και τα παιδιά ζούνε με ομόνοια και φιλία, εκεί βρίσκεται στη μέση ο Χριστός» (P.G. 54, 620).
Η παραμέληση της διαπαιδαγώγησης των παιδιών προξενεί τη παγκόσμια κακότητα: «Η αιτία ανατροπής όλης της οικουμένης δεν είναι άλλη από την παραμέληση των δικών μας παιδιών» (P.G. 51, 327).

ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ:
«Τίποτα δεν οδηγεί τόσο πολύ στην ειρήνη, όσο η (βιωματική) γνώση του Θεού και η απόκτηση της αρετής» ( ΕΠΕ, 5, 188).
«Τίποτα δεν έχει ίση αξία με την αγάπη, ούτε υπάρχει κάτι μεγαλύτερο απ’ αυτήν, ούτε αυτό ακόμη το μαρτύριο» (P.G. 57, 607).
«Το σπουδαιότερο για τον Θεό είναι να είμαστε ενωμένοι και συνδεδεμένοι μεταξύ μας» (P.G. 57, 249).

ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ:
«Δεν επιτρέπεται, άλλοι να πεθαίνουν από πείνα και άλλοι να έχουν χρυσά χαλινάρια στα άλογά τους» (P.G. 55, 163).
«Εσείς δεν χορταίνετε να δαγκώνετε και να τρώτε τους πτωχούς, και εγώ δεν σταματώ να σας ελέγχω και να σας διορθώνω» (P.G. 55, 504).
«Και λουτρά να κάνεις και το σώμα σου να θεραπεύεις και στην αγορά να βρίσκεσαι και σπίτι να έχεις, και να τρως και να πίνεις, από όλα όμως όσα πράττεις να βρίσκεσαι μακριά από την πλεονεξία» (P.G. 62, 97).

ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΩΓΗ:
«Αν μαθαίναμε τα παιδιά, πάνω από όλα τα άλλα και αντί άλλων (υποδεέστερων), να είναι φίλοι με τον Θεό, και αν πνευματικά μαθήματα διδάσκαμε, …. θα απομακρύνονταν από τη ζωή όλα τα λυπητερά και θα είχαμε απαλλαγεί από μύρια κακά» (P.G. 47, 381).
Έχουν χαθεί τα πρότυπα, γι’ αυτό και δεν τελειοποιούνται οι νέοι» (P.G. 60, 189).
«Τίποτα δεν οδηγεί τόσο στην επιτυχία της διδασκαλίας, όσο η εκπαιδευτική αγάπη μεταξύ δασκάλου και μαθητή» (P.G. 62, 529).

ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ:
«Κάθε άνθρωπος έχει μέσα του το σπέρμα της Θεολογίας, αλλά πολλές φορές δεν γνωρίζει το δρόμο και τον τρόπο για να φτάσει στην ένωση με το Θεό» (P.G. 63, 533).
«Ο Νώε τον εαυτόν του μαζί με τα παιδιά του έσωσε μόνο. Ο Παύλος όμως παρέλαβε την οικουμένη σε πολύ χειρότερη κατάσταση από ότι ήταν στον Κατακλυσμό και δεν χρησιμοποίησε σανίδες ούτε κατασκεύασε κιβωτό, αλλά μάλλον για σωτήρια σανίδα συνέθεσε και προσέφερε τις επιστολές του, και έτσι, όχι μόνο 2 και 3 και 5 συγγενείς του άρπαξε και έσωσε από τα άγρια κύματα, αλλά ολόκληρη την Οικουμένη» (P.G. 50, 474).

ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ:
«Αν θέλεις να ψυχαγωγηθείς, βάδιζε σε επίγειους παραδείσους, κοντά σε τρεχούμενα νερά του ποταμού και σε λίμνες. Ανάμεσα σε κήπους και σε τζιτζίκια που τραγουδάνε» (P.G. 57, 428).
ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ:
«ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ Χθες – Σήμερα – Αύριο», Ν. Νευράκη, Αθ. 1997
ΑΙ ΑΛΗΘΕΙΑΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΑΓΙΟΝ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΝ, Νικολάου Νευράκη, Αθ. 1972
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ  ΙΩ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ, Βασιλείου Χαρώνη, Αθ. 1993 κ.ε., τόμοι Α΄, Β΄, Γ΄, Δ΄