Τα Άγια Πάθη του Θεανθρώπου και η δια του Σταυρού Του σωτηρία μας

Τα Άγια Πάθη του Θεανθρώπου και η δια του Σταυρού Του σωτηρία μας   

Μιχαήλ Χούλη, Θεολόγου

Τη Μ. Πέμπτη το βράδυ, γύρω στις 10, και μετά το Δείπνο, ο Ιησούς και οι μαθητές του κατευθύνθηκαν στον κήπο της Γεθσημανή (σημαίνει Ελαιοτριβείο), στους πρόποδες του λόφου των Ελαιών. Όσο εκείνος προσευχόταν, και λόγω της μεγάλης Του αγωνίας (γνώριζε τι θα του συμβεί), σταγόνες ιδρώτα αναμεμειγμένου με αίμα έπεφταν στο έδαφος, γεγονός που επαληθεύεται σήμερα από την ιατρική επιστήμη (έχει συμβεί σε ανθρώπους που βίωσαν μεγάλη ένταση και εναγώνια προσδοκία) και αποδεικνύει για άλλη μια φορά την αλήθεια των Ευαγγελίων. Οι μαθητές Του δεν μπόρεσαν να μείνουν άγρυπνοι και να τον συνδράμουν (από την έλλειψη πνευματικής εγρήγορσης).

Ο Ιούδας με φίλημα (που θα ‘πρεπε, δυστυχώς γι’ αυτόν, να σήμαινε αγάπη) προδίδει ακολούθως τον Διδάσκαλό του. Βγήκε έτσι αληθινή η προφητεία του Ψλμ. 40,10, που έλεγε: «Εκείνος που έτρωγε τον άρτο μαζί μου, έστρεψε την πτέρνα του εναντίον μου». Μαζί με τον Ιούδα ήρθε και ένα πλήθος από ανθρώπους, που ήταν οπλισμένοι με ξίφη και ρόπαλα, σταλμένοι από τους αρχιερείς και τους πρεσβυτέρους του συνεδρίου. Συνέλαβαν τότε τον Ιησού και τον έδεσαν, ενώ οι μαθητές Του τον εγκατέλειψαν και έφυγαν. Θα νικηθούν στη συνέχεια από τον πειρασμό, όπως τους προείπε, διότι χωρίς αγιο-πνευματική αγρυπνία και προσευχή δεν μπορεί να προκόψει ο άνθρωπος. Χωρίς προσευχή (μόνο με τις δικές τους δηλαδή δυνάμεις και το λογικό τους) δεν κατάφεραν τότε να τον αναγνωρίσουν στο έργο Του και την ερμηνεία του προσώπου Του. Ο πειρασμός των μαθητών ήταν να αμφιβάλουν για τη θεότητα του Ιησού, όταν τον είδαν να παραδίδεται και να υποφέρει, αδύναμος Αυτός, σε χέρια ανόμων.

Οι στρατιώτες και οι Ιουδαίοι φρουροί έφεραν τον Ιησού στον πανίσχυρο αρχιερέα Άννα, πεθερό του Καϊάφα, ο οποίος είχε εκείνη τη χρονιά το αξίωμα του αρχιερέα. Ο αρχιερέας έκανε ερωτήσεις στον Ιησού για το πού βρίσκονταν οι μαθητές Του και τι δίδασκε ο ίδιος. Ο Χριστός απέφυγε έξυπνα να αποκαλύψει τους μαθητές Του, απαντώντας: «Ρώτησε όλους όσους με άκουσαν, αφού κρυφά δεν δίδαξα ποτέ». Η μόνη κατηγορία κατά του Ιησού στη διάρκεια της δίκης-παρωδίας ήταν αυτή που ακούστηκε από δύο ψευδομάρτυρες: Τον ακούσαμε, είπαν, να λέει: «Μπορώ να γκρεμίσω τον Ναό του Θεού και να τον ξαναχτίσω μέσα σε τρεις ημέρες» (Μτθ. 26,61). Ο Χριστός βέβαια εννοούσε το σώμα Του, που θα έμενε στον τάφο τρεις μόνο ημέρες, ενώ μετά θα ανασταινόταν.

Όσο διαρκούσε η δίκη, ο Ιησούς σιωπούσε και δεν υπερασπιζόταν τον εαυτό Του. Γνώριζε πως η απόφαση είχε ήδη από καιρό παρθεί. Όταν όμως ο αρχιερέας τον εξόρκισε στο όνομα του Θεού να πει αν είναι ο μεσσίας (έκανε τη ερώτηση επίτηδες για να Τον κατηγορήσουν για βλασφημία), ο Χριστός δημόσια ομολόγησε ότι πράγματι ήταν. Οι πρεσβύτεροι του λαού, οι αρχιερείς και οι γραμματείς, οι άνθρωποι δηλαδή του τότε Ιουδαϊκού ιερατείου, εξευτέλισαν τον Ιησού, αντί να του σταθούν και συμπαρασταθούν, όπως είχαν καθήκον και λόγω της ιδιότητάς τους. Χρησιμοποιούσαν μάλιστα το όνομα του Θεού για να του υφαρπάξουν ομολογία, με σκοπό να τον εξοντώσουν. Επιπλέον οφείλουμε, όπως ο Ιησούς το έδειξε με τη στάση του, να ομολογούμε με παρρησία την αλήθεια που πρεσβεύουμε, και να μην δειλιάζουμε μπροστά στο κακό ή όταν αδικείται ο πλησίον.

Ο Πέτρος που καθόταν έξω στην αυλή, τον αρνήθηκε τρεις φορές μπροστά σε υπηρέτες. Όταν λάλησε αμέσως μετά ο πετεινός, θυμήθηκε τα λόγια του Ιησού: «Πριν λαλήσει ο πετεινός, θα αρνηθείς τρεις φορές πως με ξέρεις» (Ματθ. 26,75). Έφυγε τότε και έκλαψε πικρά. Ο Πέτρος είχε πρωτύτερα ιδιαίτερα υπερηφανευθεί και υποσχέθηκε ότι δεν θα εγκατέλειπε ποτέ τον Χριστό, ακόμα κι αν όλοι οι άλλοι έχαναν την εμπιστοσύνη τους σ’ Εκείνον. «Εγώ ποτέ δεν θα κλονιστώ» του είπε, «ακόμη κι αν χρειαστεί να πεθάνω μαζί Σου» (Μτθ. 26,31-35). Επέτρεψε λοιπόν ο Κύριος να «πέσει» ο Πέτρος και να ταπεινωθεί, γιατί έτσι μπορούσε καλύτερα να παιδαγωγηθεί, να «σπάσει» ο εγωισμός του και εν μετανοία να στηρίξει αργότερα κατά πολύ την Εκκλησία. Για την υποχώρηση της Χάριτος του Θεού, φταίμε συνήθως εμείς. Προβάλλουμε πολύ το εγώ μας, και δεν αφήνουμε χώρο στον άλλο να σταθεί. Όταν είμαστε σίγουροι για τον εαυτό μας, εκεί είναι που έχουμε ήδη αποτύχει. Μαζί Του μπορούμε τα πάντα. Χωρίς Αυτόν, και χωρίς τον πλησίον μας επίσης ως Εκκλησία και σώμα Του, είμαστε αποτυχημένοι. Οι υπόλοιποι μαθητές προτίμησαν τον ασφαλή δρόμο της σιωπής, που έχει καταδικάσει πολλούς ανθρώπους στην ιστορία.

Μετά τις ιουδαϊκές αρχές αναλαμβάνουν οι Ρωμαίοι, αφού μόνο αυτοί μπορούσαν να θανατώσουν άνθρωπο. Ο Σωτήρας οδηγήθηκε στον Πιλάτο. Ο Ρωμαίος Επίτροπος, αφού άκουσε τις κατηγορίες των Ιουδαίων, ότι δήθεν ξεσηκώνει το λαό να μην πληρώνει φόρο και ότι ισχυρίζεται πως είναι βασιλιάς, διαπίστωσε την αθωότητα του Ιησού. Τελικά τον καταδίκασε όμως από δειλία σε σταυρικό θάνατο, αφού οι αρχιερείς τον κατηγόρησαν πως δεν είναι φίλος του αυτοκράτορα. Νόμισε ότι με το πλύσιμο των χεριών του θα φαινόταν πως η ενοχή ανήκε στους Ιουδαίους και όχι σ’ αυτόν. Ο Θεός όμως κρίνει όχι μόνο από τις εξωτερικές πράξεις, αλλά κατεβαίνοντας στα βάθη των καρδιών. Οι Ιουδαίοι παρέδωσαν στις Αρχές κατοχής του τόπου τους έναν επιφανή συμπατριώτη τους και πνευματικό διδάσκαλο, όπως άλλωστε τον θεωρούσαν και οι εχθροί Του, για να θανατωθεί. Η πράξη τους υπήρξε προδοτική και άθλια.

Ο Πιλάτος έδωσε τελικά εντολή να μαστιγώσουν τον Ιησού και τον παρέδωσε να σταυρωθεί (Μτθ. 27,24-26). Προηγουμένως όμως, επειδή ήθελε να κάνει μια τελευταία προσπάθεια για να ελευθερώσει τον Ιησού, τους μίλησε ξανά. Αυτοί όμως φώναζαν κι έλεγαν: «Σταύρωσέ τον, σταύρωσέ τον!» Οπότε, «τους ελευθέρωσε αυτόν που ζητούσαν, τον Βαραββά, που ήταν φυλακισμένος για εξέγερση και φόνο. Και τον Ιησού τούς τον παρέδωσε να τον κάνουν ό,τι ήθελαν» (Λουκ. 23, 20-25). Ο Επίτροπος αυτός της Ιουδαίας, που παρέδωσε εν τέλει τον Ιησού σε θάνατο, έχει μεγάλη ευθύνη γι’ αυτό. Καταπάτησε σφόδρα την αλήθεια, αν και την γνώρισε στο πρόσωπο του Κυρίου πολύ καλά. Αντρισμός είναι να παίρνεις πάνω σου την ευθύνη (όχι να νίπτεις τα χέρια σου με ανευθυνότητα), να διαλαλείς και απομακρύνεις το άδικο, άσχετα αν οι δίκαιες κινήσεις σου θα έχουν επιπτώσεις εναντίον σου. Το πλήθος φώναζε “Σταύρωσέ τον, σταύρωσέ τον!”, και σίγουρα μέσα σ’ αυτούς θα ήσαν, όπως προείπαμε, και αρκετοί που έστρωναν βάγια και ρούχα για να περάσει από πάνω τους ο Ιησούς, κατά την είσοδό Του στην άγια πόλη. Αυτό που μισεί ο Θεός είναι να είμαστε δίψυχοι και μάζες, να πηγαίνουμε ‘όπου φυσάει ο άνεμος’, ανάλογα με τα συμφέροντά μας. Οφείλουμε να μην είμαστε ‘βάτραχοι’, δηλαδή αμφίβια παντός καιρού, εδάφους ή νερού, αλλά να γνωρίζουμε τι πιστεύουμε, τι επιζητούμε, να εμμένουμε σταθερά στις απόψεις μας περί δικαίου και αληθείας. Άλλωστε στην Αποκάλυψη, ο Κύριος αναγγέλλει στον επίσκοπο της Εκκλησίας της Λαοδικείας, ότι πρόκειται να τον αποβάλει από το στόμα Του (αν δεν μετανοήσει), επειδή ακριβώς δεν είναι ούτε ψυχρός ούτε ζεστός, αλλά χλιαρός (Αποκ. 3,14-16).  Και πάλι λέγει ο Κύριος: «Όποιος ομολογήσει μπροστά στους ανθρώπους ότι ανήκει σ’ εμένα, θα τον αναγνωρίσω κι εγώ για δικό μου μπροστά στον Ουράνιο Πατέρα μου»  (Ματθ. 10, 32-33).

Το φραγγέλωμα (μαστίγωμα) γινόταν με μαστίγιο, στις άκρες του οποίου ήταν προσαρτημένα μικρά κομμάτια σιδήρου ή οστών, τα οποία ξέσχιζαν το δέρμα του θύματος. Πολλοί πέθαιναν και μόνο από το βασανιστήριο αυτό. Το σώμα του Ιησού γέμισε από πληγές, και το μαρτύριο επιδεινώθηκε όταν τον έντυσαν πάνω από τις πληγές και όταν του φόρεσαν κόκκινη χλαμύδα για να τον περιπαίξουν. Ακόμη, όταν του φόρεσαν με πίεση αγκάθινο στεφάνι και όσο τον κτυπούσαν στο κεφάλι με καλάμι. Τη στιγμή μάλιστα που τον έγδυναν για να σταυρωθεί, αποσπόταν και η σάρκα μαζί με τα ρούχα. Τα δε καρφιά (τετράγωνα) στους καρπούς και στα πόδια αχρήστευσαν κεντρικά νεύρα του σώματός Του και το παρατεταμένο μαρτύριο ήταν αφόρητο. Τα σώματα των σταυρωμένων είχαν παροξυσμούς και το πρόσωπο μελάνιαζε. Ο σταυρός του Κυρίου δεν ήταν πάσσαλος, όπως, και αντιεπιστημονικά ακόμη, ισχυρίζονται οι Μάρτυρες του Ιεχωβά, γιατί ο καταδικασμένος σε πάσσαλο πέθαινε πάνω σ’ αυτόν μέσα σε λίγα λεπτά. Του σταυρωμένου το σώμα διαμορφωνόταν από το βάρος σε σχήμα Υ, και αυτό προκαλούσε αυξανόμενη ασφυξία. Οι επανειλημμένες προσπάθειες ανόρθωσης για να αναπνεύσει είχαν –λόγω υπέρμετρου πόνου, αιμορραγίας, πυρετού και παραλυσίας- συνέπεια την αδυναμία ανόρθωσης και ο θάνατος επερχόταν συνήθως από ασφυξία. Τους καταδίκους μάλιστα σταύρωναν εντελώς γυμνούς για να τους εξευτελίσουν πλήρως.

«Καθώς πήγαιναν να τον σταυρώσουν, έπιασαν κάποιον Σίμωνα Κυρηναίο, που γύριζε από το χωράφι του, και του φόρτωσαν το σταυρό να τον μεταφέρει πίσω από τον Ιησού» (Λουκ. 23, 26). Να μην φοβόμαστε να μεταφέρουμε το δικό μας σταυρό, όπου και όσο ο Θεός το επιτρέπει, διότι συμμετέχουμε έτσι επάξια στα Πάθη του Κυρίου και καταξιωνόμαστε ως πρόσωπα.

Στο μέρος ‘Κρανίο’ (Γολγοθάς) σταύρωσαν εκεί τον Ιησού και δύο κακούργους, εκ δεξιών και εξ αριστερών Του. Ο Ιησούς έλεγε: “Πατέρα, συγχώρησέ τους (για τους σταυρωτές του και όσους συνέργησαν), δεν ξέρουν τι κάνουν” (Λουκ. 23, 32-34). Το γεγονός αυτό και μόνο αποδεικνύει ότι ο Ιησούς ήταν αληθινός πέρα για πέρα. Διότι είναι απόδειξη ήθους και μοναδικής ποιότητας του προσώπου, στο έσχατο μάλιστα όριο του πόνου Του. Στη συνέχεια οι άρχοντες τον κορόιδευαν, οι στρατιώτες τον χλεύαζαν.  Ο ένας από τους κακούργους, που ήταν κρεμασμένος στο σταυρό, τον βλασφημούσε …. Ο άλλος προσευχήθηκε στον Ιησού και του ζήτησε να τον συμπεριλάβει στην βασιλεία Του (Λουκ. 23, 32-43): Όλος ο κόσμος και η ιστορία πορεύονται ανάμεσα στη βλασφημία και την ευλογία, με κέντρο το όνομα του Ιησού. Διότι Αυτός είναι το νόημα του χρόνου και του σύμπαντος και κατέχει τα κλειδιά της ιστορίας, της λύτρωσης ή της καταδίκης, του παραδείσου και της αιώνιας ζωής. Αυτός είναι «ΣΗΜΕΙΟΝ ΑΝΤΙΛΕΓΟΜΕΝΟΝ» (Λκ. 2,34-35), δηλαδή συμφωνίας ή διαφωνίας επί της θεότητας του προσώπου Του, και «η οδός, η αλήθεια και η ζωή» (Ιω. 14,6). Κανείς δεν μπορεί να καρποφορήσει αν δεν είναι ενωμένος μαζί Του (Ιω. 15,4), γιατί «χωρίς εμένα», λέγει ο ίδιος, «δεν μπορείτε να κάνετε τίποτε» το ουσιαστικό και Πνευματοφόρο (Ιω. 15,5). «Θυμήσου με, Κύριε, όταν έλθεις στην βασιλεία σου» (Λκ. 23,42), του έλεγε ο δεξιός συσταυρωθείς στον λόφο του Γολγοθά ληστής. Όλο το νόημα της ζωής είναι να μας θυμηθεί ο Θεός, ζώντες ή κεκοιμημένους, και να μας συγκαταριθμήσει στα υιοθετημένα εν Χριστώ παιδιά Του, εις αιώνας αιώνων. Αυτό ζητάμε και για τους προσωρινά νεκρούς συγγενείς και φίλους μας, προσευχόμενοι με τα λόγια «Αιωνία η μνήμη αυτών», σε κάθε μνημόσυνο που τελεί η ενοριακή σύναξη των πιστών. Η Εκκλησία δεν μας εγκαταλείπει ούτε και στο θάνατό μας. Μας συνοδεύει με ψαλμούς και ακολουθίες, προσεύχεται ανελλιπώς για τον καθένα ξεχωριστά.

Πάνω από το Σταυρό Του (που αποτελεί τη μεγαλύτερη αξιολογική προσφορά) ο Χριστός, στο λόφο του Γολγοθά, και πάλι δίδαξε τους ανθρώπους με 7 λυτρωτικούς λόγους:

1. «Πατέρα μου συγχώρεσε τους, δεν ξέρουν τι κάνουν» (Λουκ. 23,34): Η αγάπη χαρακτήριζε πλήρως τη ζωή Του.
2. «Αλήθεια σου λέω: Σήμερα θα είσαι μαζί μου στον παράδεισο» (Λουκ. 23,43), διαβεβαιώνει τον εκ δεξιών μετανοημένο ληστή (αυτό αποδεικνύει την αθανασία των ψυχών, ότι δεν χάνεται η προσωπικότητα μετά θάνατον, αλλά και ότι δεν ισχύει η μετενσάρκωση).
3. «Γυναίκα» (τίτλος τιμής τότε για τις γυναίκες, όχι υποτέλεια), λέει προς την μητέρα του, «Νά ο γιος σου» και προς τον Ιωάννη τον Θεολόγο: «Νά η μητέρα σου» (Ιω. 19,26). Αφήνει την φροντίδα και προστασία της μητέρας Του στα χέρια του αγαπημένου μαθητή Του -Αυτό δείχνει επιπλέον ότι δεν ήταν παντρεμένος ο Ιησούς, διότι αν ήταν θα άφηνε στη γυναίκα Του την Θεοτόκο. Εξάλλου ο γάμος δεν εθεωρείτο αμαρτία από τους Ιουδαίους και δεν θα υπήρχε λόγος να αποκρυφτεί ένα τέτοιο γεγονός.
4. «Θεέ μου, Θεέ μου, γιατί με εγκατέλειψες;» (Ματθ. 27,46). Η ανθρώπινη φύση Του στενάζει και υποφέρει και νοιώθει πολύ ταλαιπωρημένος και παντελώς εγκαταλειμμένος. Εκπροσωπεί δε την αγία ζωή και στάση προς το Θεό που εμείς δεν κατορθώσαμε να βαδίσουμε. Παράλληλα τα λόγια Του δίνουν και μια θεολογική απάντηση στους γνωστικούς κύκλους και τους μονοφυσίτες, γιατί φανερώνει ότι υπήρξε και τέλειος άνθρωπος, όχι μόνο Θεός.
5. «Διψώ» (Ιω. 19,28). Οι σταυρωμένοι υπέφεραν και από το μαρτύριο της δίψας, που επιτεινόταν από την αφύσικη στάση του σώματος, την αιμορραγία και τον υψηλό πυρετό. Τότε με σφουγγάρι πάνω σε κλαδί υσσώπου πλησίασαν σ’ αυτόν ξύδι (χαλασμένο κρασί ήταν) αναμεμειγμένο με σμύρνα (ήταν πικρό σαν χολή). Ένα είδος ηρεμιστικού δηλαδή για να απαλύνονται οι πόνοι των σταυρωμένων. Ο Χριστός δεν δοκίμασε, για να αποδώσει πλήρη θυσία στον Πατέρα Του ως εξιλαστήριο θύμα για τις αμαρτίες του κόσμου.
6. «Τετέλεσται» (Ιω. 19,30), δηλαδή όλα τελείωσαν, η αποστολή μου ολοκληρώθηκε, οι προφητείες της Γραφής εκπληρώθηκαν.
7. Όταν έφτασε η ώρα να παραδώσει την αγία ψυχή Του, «Πατέρα, στα χέρια σου παραδίδω το πνεύμα μου», είπε ο Ιησούς, και εξέπνευσε (Λουκ. 23,46). Εμπιστεύεται την ψυχή Του στα χέρια του Θεού και Πατέρα Του. Αυτή να είναι και η θύμησή μας, το τελικό αποτέλεσμα των προσπαθειών μας και η βραδινή προσευχή μας. Διότι, αν και από τα χέρια του Θεού ξεφύγαμε, τα χέρια Του ήταν που άπλωσε επί του Σταυρού για να μας ενώσει και πάλι με τον εαυτόν Του, και όλα προς αυτόν συντείνουν και προς την Δευτέρα Του Έλευση και Παρουσία. Εξάλλου, το πνεύμα της Εκκλησίας και η συνείδησή της είναι που συνεχώς αναφωνεί «Μαράν Αθά», ήτοι «Έλα Κύριε Ιησού», και σώσον ημάς. Πράγματι, το νόημα της ζωής είναι να βρεθούμε για πάντα στην αγκαλιά του Θεού.

Κατά τη σταύρωση του Ιησού εκπληρώθηκαν και πολλές προφητείες της Παλαιάς Διαθήκης: Ο Δαβίδ π.χ. αναφωνεί: «Σκίσανε τα χέρια και τα πόδια μου. Μπορούν να μετρηθούν όλα τα κόκαλά μου» (Ψλμ. 21,17-18) και ακόμη: «Τα ρούχα μου μοιράζουν μεταξύ τους, και ρίχνουν κλήρο για το χιτώνα μου» (21,9). Ο Ησαΐας ενημερώνει: «Αυτός φέρει πάνω του τις δικές μας αμαρτίες και για μας υποφέρει» (53,4). Ο Ιερεμίας αναφέρει για τον Μεσσία ότι «Ως αρνίο άκακο θα οδηγηθεί στη θυσία» (11,19). Αλλά και ο Πλάτωνας, στην Πολιτεία του, περιγράφει κάποιον Δίκαιο με τα παρακάτω λόγια: «Πρέπει ν’ απογυμνωθεί από όλα, εκτός από τη δικαιοσύνη… Χωρίς καθόλου ν’ αδικεί, θα θεωρείται ότι είναι ο μεγαλύτερος άδικος, ώστε να δοκιμαστεί η δικαιοσύνη του…. Θα μείνει, όμως, σταθερός μέχρι το θάνατό του, θεωρούμενος άδικος σ’ όλη του τη ζωή, αν και είναι δίκαιος… Θα μαστιγωθεί, θα βασανιστεί, και πεθαίνοντας, αφού υποστεί όλα τα κακά, θα καρφωθεί πάνω σε ξύλο» (Πλατ. Πολιτεία Β΄). Ο απόστολος Παύλος διδάσκει ότι ο Χριστός «Μάς εξαγόρασε από την κατάρα του νόμου, με το να γίνει για χάρη μας ο ίδιος κατάρα» (Γαλ. 3,13). Ο Σωτήρας έκανε σε μας μια πνευματική μετάγγιση αίματος και η ανθρωπότητα, από ετοιμοθάνατη που ήταν, αναζωογονήθηκε. Σώθηκε μάλιστα από την απερίγραπτη απιστία, διαφθορά και κακία.

Έκτοτε, ο Σταυρός του Κυρίου έγινε η ανώτερη λυτρωτική θυσία στη ιστορία και ο Γολγοθάς η υψηλότερη ιερή κορυφή. Ο Χριστός με τον Σταυρό Του ένωσε Ουρανό και γη, γκρέμισε το μεσότοιχο του φραγμού και έσκισε το χειρόγραφο της έχθρας μεταξύ Θεού και ανθρώπων, που είχε ξεκινήσει μέσα στην Εδέμ. Ως μέγιστος ειρηνοποιός, και όπως άλλωστε συμβολίζει ο Σταυρός με ενωμένο το κάθετο με το οριζόντιο σκέλος του, συμφιλίωσε όχι μόνο Θεό και άνθρωπο, αλλά και τους ανθρώπους μεταξύ τους, και τότε μόνο ο πιστός θεωρείται ολοκληρωμένος άνθρωπος, αν, και στο βαθμό που ακολουθεί το παράδειγμα του μοναδικού Θεανθρώπου της ιστορίας. Μόνο στον Ιησού εκπληρώθηκαν τέλεια τα λόγια Του ενόσω ζούσε, ότι δηλαδή «Κανείς δεν αφαιρεί τη ζωή μου, αλλά εγώ οικειοθελώς την θυσιάζω» (Ιω. 10,18). Η νεκρανάσταση πολλών ανθρώπων, που έγινε αμέσως μετά το θάνατό Του, επισημαίνει την αρχή αναστάσεως όλων και ο σεισμός, κατά τον οποίον πίστεψε και ο επιβλέπων εκατόνταρχος Λογγίνος, ήταν τα φανερά σημεία δοξασμού και νίκης του Ιησού. Αν και ο θάνατος πολλών ανθρώπων είναι το επίγειο τέλος τους, ο θάνατος του Ιησού σηματοδότησε την έναρξη του ένδοξου επί της γης έργου Του, μέσω της Εκκλησίας Του, που είναι το σώμα Του παρατεινόμενο στους αιώνες (ιερός Αυγουστίνος).

ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ:

• «Ο Ιησούς και ο καινούριος κόσμος του Θεού», Δημ. Τριανταφύλλου- Ανδρ. Αργυρόπουλου, εκδ. Πατάκη, 2004
• «Ορθόδοξα μηνύματα», Σταύρου Φωτίου, Εκδ. Γρηγόρης, Αθ. 2000
• «Ο Χριστός και ο καινούριος κόσμος του Θεού», Νικολάου Νευράκη, Αθ. 1989
• «Ο Χριστός και ο καινούριος κόσμος του Θεού», Σάββα Αγουρίδη – Σωκράτη Νίκα, ΟΕΔΒ, 1993
• «Περιπατούντες εν αληθεία», Μιχαήλ Χούλη, Σύρος 1997
• «Το Ευαγγέλιο του Ματθαίου», Νικολάου Σωτηρόπουλου, εκδ. ‘Ο Σταυρός’, Αθ. 1981